Có được nhận thừa kế không khi di chúc không chia?

Tóm tắt câu hỏi:

Có được nhận thừa kế không khi di chúc không chia?

Chào luật sư, nhờ luật sư tư vấn giúp tôi. Cha tôi có 4 người con, tôi, Hoàng, Đình, Hương. Trong đó, Đình và Hoàng là con của vợ cũ, tôi và Hương là con của người vợ hợp pháp bây giờ. Cha tôi mất để lại di chúc chia tài sản cho cả 4 người con nhưng tất cả tài sản được chia lại không có phần của mẹ tôi. Vậy cho tôi hỏi, mẹ tôi có được hưởng thừa kế không? 

Luật sư tư vấn:

1/ Căn cứ pháp lý

– Bộ luật Dân sự năm 2005;

– Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014. 

2/ Có được nhận thừa kế không khi di chúc không chia?

Một di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện quy định tại Điều 652 Bộ luật dân sự năm 2005 như sau:

– Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép;

– Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.

Như vậy, nếu di chúc bố bạn lập đủ điều kiện theo quy định của pháp luật thì tài sản sẽ được chia theo di chúc.

Tuy nhiên, như thông tin bạn cung cấp, khối tài sản ghi trong di chúc có cả phần tài sản được hình thành trong thời kì hôn nhân giữa cha mẹ bạn. Theo khoản 1 điều 33 luật hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định:

“Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.”

Khi bố bạn chết thì hôn nhân giữa cha mẹ bạn sẽ chấm dứt. Điều 66, Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 có quy định:

 “1. Khi một bên vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì bên còn sống quản lý tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp trong di chúc có chỉ định người khác quản lý di sản hoặc những người thừa kế thỏa thuận cử người khác quản lý di sản.

2. Khi có yêu cầu về chia di sản thì tài sản chung của vợ chồng được chia đôi, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận về chế độ tài sản. Phần tài sản của vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết được chia theo quy định của pháp luật về thừa kế.

3. Trong trường hợp việc chia di sản ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của vợ hoặc chồng còn sống, gia đình thì vợ, chồng còn sống có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế phân chia di sản theo quy định của Bộ luật dân sự.

4. Tài sản của vợ chồng trong kinh doanh được giải quyết theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này, trừ trường hợp pháp luật về kinh doanh có quy định khác”.

Như vậy, về nguyên tắc thì tài sản có trong thời kì hôn nhân của cha mẹ bạn là chia đôi (trừ trường hợp 2 bên có thỏa thuận trước đó). Vì vậy việc cha bạn để lại di chúc chia toàn bộ phần tà sản hiện có cho cả 4 người con mà không có phần của mẹ bạn hoặc không được sự đồng ý của mẹ bạn dẫn đến bản di chúc này không hợp pháp. 

Trong trường hợp naỳ bạn có thể gửi đơn lên Tòa án yêu cầu tuyên bố di chúc vô hiệu. Và phần tài sản sẽ được chia theo pháp luật. Điều 676 bộ luật dân sự quy định: 

Điều 676. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Căn cứ vào những quy định trên, bạn xem xét di chúc của bố bạn để lại có hợp pháp hay không, nếu trường hợp không hợp pháp, như đã tư vấn ở trên mẹ bạn hoàn toàn có quyền hưởng phần tài sản hình thành trong thời kì hôn nhân và tài sản được chia thừa kế từ phần tài sản riêng của bố bạn. 

Đồng thời theo quy định tại Điều 669, bộ luật Dân sự năm 2005 quy định về Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc 

“Điều 669. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc

Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật, nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó, trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 643 của Bộ luật này:

1. Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

2. Con đã thành niên mà không có khả năng lao động.”

Như vậy, theo quy định trên, mặc dù mẹ bạn được bố bạn cho hưởng di sản nhưng vẫn đương nhiên được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 643 của Bộ luật Dân sự năm 2005.

Trên đây là tư vấn của công ty Luật Việt Phong về Có được nhận thừa kế không khi di chúc không chia? Chúng tôi hi vọng rằng quý khách có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Nếu có vấn đề pháp lý nào khác cần tư vấn quý khách vui lòng gọi điện tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7 của công ty Luật Việt Phong để gặp luật sư tư vấn và chuyên viên pháp lý.