Con có nghĩa vụ trả nợ thay mẹ hay không?

Tóm tắt câu hỏi:

Con có nghĩa vụ trả nợ thay mẹ hay không?

Thưa Luật sư, bố em đã mất vài năm trước, hiện mẹ em đang chung sống với vợ chồng em. Mẹ em có vay vốn ngân hàng cho hộ gia đình, trong giấy tờ ghi là làm nghề thủ công mĩ nghệ. Nhưng vợ chồng em không hề biết việc mẹ em vay vốn và số tiền ấy mẹ em dùng làm gì thì chúng em cũng không biết. Hiện tại do nợ nần nên mẹ em đã trốn đi mất. Vậy thì về pháp luật vợ chồng em có phải chịu trách nhiệm về số nợ đó không ạ? Cảm ơn Luật sư.

Người gửi: Ngô Bảo Nguyên (Thanh Hóa)

Luật sư tư vấn:

Xin chào bạn! Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình tới Luật Việt Phong. Về câu hỏi của bạn, công ty Luật Việt Phong xin tư vấn và hướng dẫn bạn như sau:

1/ Căn cứ pháp lý:

 – Bộ luật Dân sự năm 2005.

2/ Con có nghĩa vụ trả nợ thay mẹ hay không?

Theo thông tin bạn cung cấp thì mẹ bạn đã vay vốn ngân hàng với tư cách là đại diện hộ gia đình, vay vốn để thực hiện hoạt động kinh tế chung của gia đình. Do đó, trước tiên bạn cần xác định hộ gia đình do mẹ bạn đại diện trong trường hợp này gồm những ai.

Theo định nghĩa tại Điều 106 Bộ luật Dân sự năm 2005 thì Hộ gia đình là chủ thể tham gia quan hệ dân sự mà ở đó các thành viên “có tài sản chung, cùng đóng góp công sức để hoạt động kinh tế chung trong sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp hoặc một số lĩnh vực sản xuất, kinh doanh khác do pháp luật quy định”. Trong đó “Tài sản chung của hộ gia đình gồm quyền sử dụng đất, quyền sử dụng rừng, rừng trồng của hộ gia đình, tài sản do các thành viên đóng góp, cùng nhau tạo lập nên hoặc được tặng cho chung, được thừa kế chung và các tài sản khác mà các thành viên thoả thuận là tài sản chung của hộ”.

Ngoài ra, khoản 29 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013 quy định: “Hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất”.

Theo những quy định nêu trên, vợ chồng bạn và mẹ bạn có quan hệ huyết thống lại cùng chung sống với nhau nên mẹ bạn và vợ chồng bạn được coi là một hộ gia đình.

Tiếp theo, bạn cần xác định mẹ bạn có quyền đại diện cho hộ gia đình thực hiện hoạt động vay vốn ngân hàng hay không. Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 107 Bộ luật Dân sự năm 2005 thì:

“Chủ hộ là đại diện của hộ gia đình trong các giao dịch dân sự vì lợi ích chung của hộ. Cha, mẹ hoặc một thành viên khác đã thành niên có thể là chủ hộ.

Chủ hộ có thể uỷ quyền cho thành viên khác đã thành niên làm đại diện của hộ trong quan hệ dân sự”.

Tức là bạn cần xác định mẹ bạn có phải là chủ hộ không, nếu mẹ bạn không phải chủ hộ thì có giấy ủy quyền từ chủ hộ cho phép mẹ bạn đại diện cho hộ gia đình trong quan hệ vay vốn này hay không. Nếu mẹ bạn không thuộc cả hai trường hợp này, bạn có thể yêu cầu Tòa án tuyên bố hợp đồng tín dụng giữa mẹ bạn và ngân hàng là vô hiệu do sai thẩm quyền ký kết. Khi đó, các bên “khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận” theo quy định tại Điều 137 Bộ luật Dân sự năm 2005.

Từ các thông tin bạn cung cấp, chúng tôi chưa thể đưa ra kết luận chính xác. Tuy nhiên, hợp đồng giữa mẹ bạn và ngân hàng là hợp đồng tín dụng được kiểm tra, xét duyệt rất kỹ càng. Do đó, chúng tôi có cơ sở để cho rằng mẹ bạn thuộc một trong hai trường hợp được phép đại diện cho hộ gia đình thực hiện giao dịch dân sự vì lợi ích chung của hộ gia đình. 

Trong trường hợp hợp đồng tín dụng giữa mẹ bạn và ngân hàng là hoàn toàn hợp pháp, khi đó, Điều 110 Bộ luật Dân sự năm 2005 quy định về Trách nhiệm dân sự của hộ gia đình như sau: 

“1. Hộ gia đình phải chịu trách nhiệm dân sự về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự do người đại diện của hộ gia đình xác lập, thực hiện nhân danh hộ gia đình.

2. Hộ gia đình chịu trách nhiệm dân sự bằng tài sản chung của hộ; nếu tài sản chung không đủ để thực hiện nghĩa vụ chung của hộ thì các thành viên phải chịu trách nhiệm liên đới bằng tài sản riêng của mình”.

Theo đó, mẹ bạn thực hiện vay vốn ngân hàng với tư cách là người đại diện cho hộ gia đình, vay vốn để thực hiện hoạt động kinh tế chung của gia đình nên hiện tại, khi mẹ bạn đã bỏ trốn, hộ gia đình bạn vẫn có trách nhiệm trả nợ cho ngân hàng bằng tài sản chung của hộ, nếu tài sản chung không đủ để thực hiện nghĩa vụ trả nợ thì vợ chồng bạn phải chịu trách nhiệm liên đới bằng tài sản của hai bạn với tư cách là thành viên hộ gia đình, trừ trường hợp bạn chứng minh được hợp đồng tín dụng này không được ký kết trên cơ sở mong muốn chung của hộ gia đình, khoản vay này không được dùng để thực hiện hoạt động kinh tế chung của hộ gia đình.

Do thông tin bạn cung cấp còn hạn chế nên chúng tôi chưa thể tư vấn cho bạn chính xác và cụ thể nhất. Bởi vậy, bạn nên đến trực tiếp văn phòng hoặc liên hệ với Tổng đài tư vấn miễn phí của chúng tôi để cung cấp thêm thông tin và lắng nghe những tư vấn cụ thể nhất từ các luật sư tư vấn và chuyện viên pháp lý

Trên đây là tư vấn của công ty Luật Việt Phong về vấn đề Con có nghĩa vụ trả nợ thay mẹ hay không. Chúng tôi hi vọng rằng quý khách có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Nếu có vấn đề pháp lý nào khác cần tư vấn quý khách vui lòng gọi điện tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7 của công ty Luật Việt Phong để gặp luật sư tư vấn và chuyên viên pháp lý.