Đất không có sổ đỏ thì có quyền được hưởng thừa kế không?

Tóm tắt câu hỏi:

Đất không có sổ đỏ thì có quyền được hưởng thừa kế không?

Xin chào luật sư, Bố tôi có 01 thửa đất rộng 1.015 m2 có nhà và các tài sản trên đất tại xã Mai Lâm, huyện Tĩnh Gia, Tỉnh Thanh Hóa. Năm 1980, Bố tôi đi xây dựng kinh tế mới tại Lâm Đồng. Cháu X là cháu ruột tiếp tục sử dụng 02 thửa đất này. Cho đến nay, thửa đất này vẫn chưa được Nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Trong bản đồ địa chính xã lập năm 1998 đứng tên cháu X là người kê khai, sử dụng thửa đất này. Năm 2006, bố tôi mất không để lại di chúc. Bố tôi có hai người con là tôi và anh M (bố cháu X). Khi tôi nói muốn được hưởng thừa kế quyền sử dụng đất thửa đất trên thì cháu X nói rằng không được vì mặc dù không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng trên bản đồ địa chính có đứng tên cháu X là người kê khai và sử dụng thửa đất đó. Vì vậy, thửa đất đó là của cháu X, không phải của bố tôi nên tôi không có quyền chia thừa kế. Vậy xin hỏi luật sư: thửa đất trên là của cháu X hay của bố tôi? Nếu của bố tôi thì tôi có được hưởng thừa kế khi thửa đất này khi chưa có giấy chứng nhận không? Và cháu X có được hưởng không? Tôi xin chân thành cảm ơn!

Người gửi: Nguyễn Thị Lan (Thanh Hóa)

Luật sư tư vấn:

Xin chào chị! Cảm ơn chị đã gửi câu hỏi của mình tới Luật Việt Phong. Về câu hỏi của chị công ty Luật Việt Phong xin tư vấn và hướng dẫn chị như sau:

1. Căn cứ pháp luật.

– Bộ luật dân sự năm 2005;

– Luật đất đai năm 2013

2. Đất không có sổ đỏ thì có quyền được hưởng thừa kế không?

2.1. Thửa đất tại xã Mai Lâm, huyện Tĩnh Gia, Tỉnh Thanh Hóa thuộc quyền sử dụng của cháu X hay bố tôi?

Căn cứ vào những thông tin mà chị cung cấp thì thửa đất để lại thừa kế không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Vì bố chị vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với thửa đất nói trên nên rất khó để chứng minh thửa đất đó thuộc quyền sử dụng của bố chị. Để đảm bảo quyền và lợi ích của mình về vấn đề hưởng di sản thừa kế của bố để lại, chị nên kiểm tra xem bố chị có bất kỳ giấy tờ hợp lệ nào được quy định tại điều 100 Luật đất đai năm 2013:

“1. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ổn định mà có một trong các loại giấy tờ sau đây thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và không phải nộp tiền sử dụng đất:

a) Những giấy tờ về quyền được sử dụng đất trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 do cơ quan có thẩm quyền cấp trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhà nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;

b) Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp hoặc có tên trong Sổ đăng ký ruộng đất, Sổ địa chính trước ngày 15 tháng 10 năm 1993;

c) Giấy tờ hợp pháp về thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất hoặc tài sản gắn liền với đất; giấy tờ giao nhà tình nghĩa, nhà tình thương gắn liền với đất;

d) Giấy tờ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, mua bán nhà ở gắn liền với đất ở trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận là đã sử dụng trước ngày 15 tháng 10 năm 1993;

đ) Giấy tờ thanh lý, hóa giá nhà ở gắn liền với đất ở; giấy tờ mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước theo quy định của pháp luật;

e) Giấy tờ về quyền sử dụng đất do cơ quan có thẩm quyền thuộc chế độ cũ cấp cho người sử dụng đất;

g) Các loại giấy tờ khác được xác lập trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 theo quy định của Chính phủ.

2. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có một trong các loại giấy tờ quy định tại khoản 1 Điều này mà trên giấy tờ đó ghi tên người khác, kèm theo giấy tờ về việc chuyển quyền sử dụng đất có chữ ký của các bên có liên quan, nhưng đến trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành chưa thực hiện thủ tục chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật và đất đó không có tranh chấp thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và không phải nộp tiền sử dụng đất.

3. Hộ gia đình, cá nhân được sử dụng đất theo bản án hoặc quyết định của Tòa án nhân dân, quyết định thi hành án của cơ quan thi hành án, văn bản công nhận kết quả hòa giải thành, quyết định giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã được thi hành thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; trường hợp chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính thì phải thực hiện theo quy định của pháp luật.

4. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất được Nhà nước giao đất, cho thuê đất từ ngày 15 tháng 10 năm 1993 đến ngày Luật này có hiệu lực thi hành mà chưa được cấp Giấy chứng nhận thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; trường hợp chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính thì phải thực hiện theo quy định của pháp luật..”

Nếu bố chị có một trong các loại giấy tờ hợp lệ nói trên thì đây chính là cơ sở để minh chứng thửa đất đó thuộc quyền sử dụng hợp pháp của bố chị. Việc anh X là người đứng tên kê khai và sử dụng thửa đất trong bản đồ địa chính sẽ không đồng nghĩa với việc anh X là chủ sử dụng hợp pháp đối với thửa đất đó. Nếu chỉ dựa vào bản đồ địa chính để xác định ai là chủ thể có quyền sử dụng đất hợp pháp thì sẽ thiếu khách quan, duy ý chí. Để xét xem ai mới là người có quyền sử dụng đất ngoài việc căn cứ vào bản đồ địa chính, cơ quan có thẩm quyền sẽ còn phải tìm hiểu nguồn gốc của thửa đất này trước khi đưa ra kết luận cuối cùng.

2.2. Nếu thửa đất là của bố tôi thì tôi có được hưởng thừa kế khi đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không?

Mặc dù chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng nếu bố chị đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được quy định tại điều 100, điều 101 Luật đất đai thì bố chị vẫn có quyền để lại thừa kế và người nhận thừa kế có quyền được hưởng khối di sản thừa kế đó

Vì bố chị mất nhưng không để lại di chúc nên di sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật (chia theo hàng thừa kế, hàng thừa kế sau sẽ chỉ được hưởng di sản thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng thừa kế hoặc từ chối nhận di sản). Theo đó, con cái của người để lại thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất, tức chị và anh M (bố cháu X) sẽ có quyền được hưởng di sản thừa kế mà bố chị để lại. Cháu X sẽ chỉ được hưởng thừa kế nếu Bố của cháu X từ chối nhận di sản. Tuy nhiên, chị chỉ được thực hiện quyền đối với thửa đất đó khi có Giấy chứng nhận hoặc đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.

Trên đây là tư vấn của công ty Luật Việt Phong về vấn đề Đất không có sổ đỏ thì có quyền được hưởng thừa kế không? Chúng tôi hi vọng rằng quý khách có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Nếu có vấn đề pháp lý nào khác cần tư vấn quý khách vui lòng gọi điện tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7 của công ty Luật Việt Phong để gặp luật sư tư vấn và chuyên viên pháp lý.