Giám hộ cho người chưa thành niên và người mất năng lực hành vi dân sự

Tóm tắt câu hỏi:

Giám hộ cho người chưa thành niên và người mất năng lực hành vi dân sự

Xin hỏi Luật sư một vấn đề như sau: Chị gái tôi năm nay 36 tuổi, chỉ có một con trai năm nay 12 tuổi. Chồng chị tôi mới mất do tai nạn được một thời gian. Sau khi chồng mất, chị tôi vì cú sốc tâm lý nên bị tâm thần, có biên bản giám định của bệnh viện và đã được Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự. Vậy, tôi có được làm người giám hộ của chị và cháu tôi hay không?

Người gửi: Dương Hà Vy (Khánh Hòa)

Luật sư tư vấn:

Xin chào bạn! Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình tới Luật Việt Phong. Về câu hỏi của bạn, công ty Luật Việt Phong xin tư vấn và hướng dẫn bạn như sau:

Khoản 2, 3 Điều 58 Bộ luật Dân sự năm 2005 quy định về người được giám hộ như sau:

“2. Người được giám hộ bao gồm:

a) Người chưa thành niên không còn cha, mẹ, không xác định được cha, mẹ hoặc cha, mẹ đều mất năng lực hành vi dân sự, bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, bị Toà án hạn chế quyền của cha, mẹ hoặc cha, mẹ không có điều kiện chăm sóc, giáo dục người chưa thành niên đó và nếu cha, mẹ có yêu cầu;

b) Người mất năng lực hành vi dân sự.

3. Người chưa đủ mười lăm tuổi được quy định tại điểm a khoản 2 Điều này và người được quy định tại điểm b khoản 2 Điều này phải có người giám hộ”.

Trong gia đình bạn, chị bạn đã được Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự; cháu trai bạn năm nay 12 tuổi, cha đã chết và mẹ bị mất năng lực hành vi dân sự. Do đó, theo quy định nêu trên, cả chị gái và cháu trai bạn đều thuộc trường hợp phải có người giám hộ. Việc xác định người giám hộ cho chị gái và cháu trai của bạn được thực hiện theo các quy định sau:

1/ Xác định người giám hộ cho người chưa thành niên

Điều 61 Bộ luật Dân sự năm 2005 quy định về người giám hộ đương nhiên của người chưa thành niên. Theo đó:

“Người giám hộ đương nhiên của người chưa thành niên mà không còn cả cha và mẹ, không xác định được cha, mẹ hoặc cả cha và mẹ đều mất năng lực hành vi dân sự, bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, bị Toà án hạn chế quyền của cha, mẹ hoặc cha, mẹ không có điều kiện chăm sóc, giáo dục người chưa thành niên đó và nếu cha, mẹ có yêu cầu, được xác định như sau:

1. Trong trường hợp anh ruột, chị ruột không có thoả thuận khác thì anh cả hoặc chị cả là người giám hộ của em chưa thành niên; nếu anh cả hoặc chị cả không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì anh, chị tiếp theo là người giám hộ;

2. Trong trường hợp không có anh ruột, chị ruột hoặc anh ruột, chị ruột không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại là người giám hộ; nếu không có ai trong số những người thân thích này có đủ điều kiện làm người giám hộ thì bác, chú, cậu, cô, dì là người giám hộ”.

Đối với trường hợp của cháu bạn là con duy nhất trong gia đình. Do đó, nếu cháu còn ông nội hoặc bà nội hoặc ông ngoại hoặc bà ngoại và có đủ điều kiện làm người giám hộ theo quy định tại Điều 60 Bộ luật Dân sự năm 2005 thì ông nội hoặc bà nội hoặc ông ngoại hoặc bà ngoại sẽ là người giám hộ của cháu. Nếu ông nội, bà nội, ông ngoài, bà ngoại đều không còn hoặc không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì bác hoặc chú hoặc cậu hoặc cô hoặc dì là người giám hộ đương nhiên cho trẻ. Khi đó, bạn là dì của cháu có thể là người giám hộ đương nhiên cho cháu trai của bạn nếu bạn đáp ứng đủ các điều kiện của cá nhân làm người giám hộ theo quy định tại Điều 60 Bộ luật Dân sự năm 2005 như sau: 

“Điều 60. Điều kiện của cá nhân làm người giám hộ

Cá nhân có đủ các điều kiện sau đây có thể làm người giám hộ:

1. Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;

2. Có tư cách đạo đức tốt; không phải là người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc người bị kết án nhưng chưa được xoá án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác;

3. Có điều kiện cần thiết bảo đảm thực hiện việc giám hộ”.

2/ Xác định người giám hộ cho người mất năng lực hành vi dân sự

Điều 62 Bộ luật Dân sự năm 2005 quy định về người giám hộ đương nhiên của người mất năng lực hành vi dân sự. Theo đó:

“1. Trong trường hợp vợ mất năng lực hành vi dân sự thì chồng là người giám hộ; nếu chồng mất năng lực hành vi dân sự thì vợ là người giám hộ.

2. Trong trường hợp cha và mẹ đều mất năng lực hành vi dân sự hoặc một người mất năng lực hành vi dân sự, còn người kia không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì người con cả là người giám hộ; nếu người con cả không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì người con tiếp theo là người giám hộ.

3. Trong trường hợp người thành niên mất năng lực hành vi dân sự chưa có vợ, chồng, con hoặc có mà vợ, chồng, con đều không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì cha, mẹ là người giám hộ”.

Chị bạn đã thành niên nhưng chồng đã chết, con chưa đủ điều kiện để làm người giám hộ nên người giám hộ đương nhiên của chị bạn là cha, mẹ của chị bạn nếu cha, mẹ của chị bạn còn và có đủ điều kiện để làm người giám hộ theo quy định tại Điều 60 Bộ luật Dân sự năm 2005. Nếu cha, mẹ của chị bạn không còn hoặc còn nhưng không đủ điều kiện làm người giám hộ thì chị bạn sẽ được xác định là trường hợp không có người giám hộ đương nhiên. Khi đó, UBND xã, phường, thị trấn nơi chị bạn cư trú có trách nhiệm cử người giám hộ hoặc đề nghị một tổ chức đảm nhận việc giám hộ. Trường hợp này, nếu bạn có đủ các điều kiện để làm người giám hộ, bạn có thể đăng ký giám hộ với UBND xã, phường, thị trấn nơi chị bạn cư trú để có thể trở thành người giám hộ cho chị bạn.

Trên đây là tư vấn của công ty Luật Việt Phong về Giám hộ cho người chưa thành niên và người mất năng lực hành vi dân sự. Chúng tôi hi vọng rằng quý khách có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Nếu có vấn đề pháp lý nào khác cần tư vấn quý khách vui lòng gọi điện tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7 của công ty Luật Việt Phong để gặp luật sư tư vấn và chuyên viên pháp lý.