Người bị mất năng lực hành vi dân sự

Năng lực hành vi dân sự của cá nhân là khả năng của cá nhân bằng hành vi của mình xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự. Tuy nhiên, không phải trong mọi trường hợp các cá nhân đều có thể thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự bằng hành vi của mình. Mất năng lực hành vi dân sự là một trong những trường hợp mà cá nhân không thể tự mình xác lập quyền, nghĩa vụ dân sự. Điều 22, Bộ luật dân sự năm 2005 quy định:

Khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, Toà án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định.

Như vậy, người bị mất năng lực hành vi dân sự là người mà trước đó đã có năng lực hành vi dân sự nhưng do bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác mà khiến họ không thể nhận thức hay làm chủ được hành vi của mình. Việc tuyên bố một người bị mất năng lực hành vi dân sự hay không thuộc thẩm quyền của Tòa án ra trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định. Tòa án cũng chỉ thực hiện quyền hạn này của mình khi có yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan đến người bị tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự

Đồng thời, khi không còn căn cứ tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự thì theo yêu cầu của chính người đó hoặc của người có quyền, lợi ích liên quan, Toà án ra quyết định huỷ bỏ quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự. Như vậy, Tòa án là cơ quan duy nhất có quyền ra quyết định tuyên bố hay hủy bỏ quyết định tuyên bố một người mất năng lực hành bi dân sự. Yêu cầu ra quyết định tuyên bố hay hủy bỏ quyết định tuyên bố một người mất năng lực hành bi dân sự được thực hiện theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004 (sửa đổi, bổ sung năm 2011).

Do người bị mất năng lực hành vi dân sự không thể nhận thức hoặc làm chủ được hành vi của mình nên pháp luật cũng có quy định về việc cá nhân, tổ chức là người giám hộ đương nhiên hoặc được pháp luật cử để thực hiện việc chăm sóc và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người mất năng lực hành vi dân sự. Bộ luật dân sự năm 2005 quy định:

Điều 62. Người giám hộ đương nhiên của người mất năng lực hành vi dân sự 

Trong trường hợp vợ mất năng lực hành vi dân sự thì chồng là người giám hộ; nếu chồng mất năng lực hành vi dân sự thì vợ là người giám hộ.

Trong trường hợp cha và mẹ đều mất năng lực hành vi dân sự hoặc một người mất năng lực hành vi dân sự, còn người kia không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì người con cả là người giám hộ; nếu người con cả không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì người con tiếp theo là người giám hộ.

Trong trường hợp người thành niên mất năng lực hành vi dân sự chưa có vợ, chồng, con hoặc có mà vợ, chồng, con đều không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì cha, mẹ là người giám hộ.

Điều 63. Cử người giám hộ  

Trong trường hợp người chưa thành niên, người bị mất năng lực hành vi dân sự không có người giám hộ đương nhiên theo quy định tại Điều 61 và Điều 62 của Bộ luật này thì Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi cư trú của người được giám hộ có trách nhiệm cử người giám hộ hoặc đề nghị một tổ chức đảm nhận việc giám hộ.

Trong việc xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự, khoản 2, điều 22 Bộ luật dân sự năm 2005 về mất năng lực hành vi dân sự cũng quy định: Giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện. Căn cứ theo quy định tại khoản 2, điều 141 Bộ luật dân sự 2005 thì người đại diện theo pháp luật của người mất năng lực hành vi dân sự là người giám hộ của họ. Người giám hộ không chỉ thực hiện việc chăm sóc và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người mất năng lực hành vi dân sự mà còn nhân danh và vì lợi ích của người mất năng lực hành vi dân sự xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự trong phạm vi được pháp luật quy định.

Trên đây là tư vấn của công ty Luật Việt Phong về người bị mất năng lực hành vi dân sự.Chúng tôi hi vọng rằng quý khách có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Nếu có vấn đề pháp lý nào khác cần tư vấn quý khách vui lòng gọi điện tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7 của công ty Luật Việt Phong  để gặp luật sư tư vấn và chuyên viên pháp lý.