Người mất năng lực hành vi dân sự có phải chịu trách nhiệm hình sự hay không?

Tóm tắt câu hỏi:

Cháu tôi gây xích mích với một thanh niên bị bệnh đao trong xóm tên Nguyễn Văn H. Mấy hôm trước đang đi trên đường về nhà, lúc qua ngõ gần nhà H thì cháu tôi bị H ném ngay cục gạch vào đầu khiến cho thằng bé nằm ngay ra đường. Đến nay nó vẫn đang hôn mê cấp cứu ở bệnh viện. Xin hỏi nếu chúng tôi kiện H vì tội cố ý gây thương tích thì H có bị bắt giam hay không? Năm nay H đã 20 tuổi rồi. Mong luật sư trả lời giúp tôi.

Người gửi: Phan H(Hưng Yên)

Luật sư tư vấn:

Xin chào bạn! cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình tới luật Việt Phong. Về câu hỏi của bạn, công ty luật Việt Phong xin tư vấn và hướng dẫn bạn như sau:

1. Cơ sở pháp lý

– Bộ luật Hình sự năm 1999, sửa đổi năm 2009;

– Bộ luật Dân sự năm 2005;

2. Người mất năng lực hành vi dân sự có phải chịu trách nhiệm hình sự hay không?

Về tội cố ý gây thương tích cho người khác. Căn cứ vào điều 104 bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi năm 2009 về Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác:

Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm:
a) Dùng hung khí nguy hiểm hoặc dùng thủ đoạn gây nguy hại cho nhiều người;
b) Gây cố tật nhẹ cho nạn nhân;
c) Phạm tội nhiều lần đối với cùng một người hoặc đối với nhiều người;
d) Đối với trẻ em, phụ nữ đang có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;
đ) Đối với ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình;

e) Có tổ chức;
g) Trong thời gian đang bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục;
h) Thuê gây thương tích hoặc gây thương tích thuê;
i) Có tính chất côn đồ hoặc tái phạm nguy hiểm;
k) Để cản trở người thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân.
Phạm tội gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60% hoặc từ 11% đến 30%, nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.
Phạm tội gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 61% trở lên hoặc dẫn đến chết người hoặc từ 31% đến 60%, nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ năm năm đến mười lăm năm.
Phạm tội dẫn đến chết nhiều người hoặc trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng khác, thì bị phạt tù từ mười năm đến hai mươi năm hoặc tù chung thân.
Nhưng H vốn bị bệnh đao, có những lúc sẽ không ý thức được những gì mình nói mình làm. Do đó, theo điều 13 bộ Luật hình sự 1999 sửa đổi 2009 có quy định về Tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự. Theo đó:

Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự; đối với người này, phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.
Để xác định H có bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không cần xác định xem H có bị Tòa án tuyên là mất năng lực hành vi dân sự hay không, hoặc tại thời điểm H dùng gạch ném vào đầu cháu bạn thì H có ý thức được đó là việc trả thù hay không, có nhận thức được hậu quả hay không? Nếu H nhận thức được thì H sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cố ý gây thương tích theo điều 104 Bộ luật này. Nếu trong lúc thực hiện hành vi, H không ý thức được hành vi của mình, H sẽ không phải chịu truy cứu trách nhiệm hình sự bởi chỉ có người có trách nhiệm hình sự mới là chủ thể của tội phạm. Tuy nhiên trong trường hợp này H sẽ bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh, theo quy định của Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009. 

Bên cạnh đó, theo quy định tại khoản 3 Điều 606 Bộ luật Dân sự 2005 thì: “Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự gây thiệt hại mà có người giám hộ thì người giám hộ đó được dùng tài sản của người được giám hộ để bồi thường; nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường”. Do đóm bố mẹ H sẽ là người đứng ra bồi thường cho gia đình bạn. Bồi thường như thế nào sẽ do hai bên tự thỏa thuận.

Trên đây là tư vấn của công ty Luật Việt Phong về Người mất năng lực hành vi dân sự có phải chịu trách nhiệm hình sự hay không? Chúng tôi hi vọng rằng quý khách có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Nếu có vấn đề pháp lý nào khác cần tư vấn quý khách vui lòng gọi điện tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7 của công ty Luật Việt Phong để gặp luật sư tư vấn và chuyên viên pháp lý.