Phạm tội chưa đạt theo quy định của Bộ luật hình sự

Tóm tắt câu hỏi:

Luật sư cho tôi hỏi phạm tội chưa đạt được Bộ luật hình sự Việt Nam quy định như thế nào? Mong luật sư tư vấn giúp tôi.

Người gửi: Quách Thị Mai (Bắc Ninh)

Luật sư tư vấn:

Xin chào bạn, cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình tới Luật Việt Phong. Về câu hỏi của bạn, công ty Luật Việt Phong xin tư vấn và hướng dẫn bạn như sau:

1. Khái niệm

Điều 18 Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định:

“Phạm tội chưa đạt là cố ý thực hiện tội phạm nhưng không thực hiện được đến cùng vì những nguyên nhân ngoài ý muốn của người phạm tội.

Người phạm tội chưa đạt phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm chưa đạt.”

Theo Bộ luật hình sự Việt Nam, có ba dấu hiệu xác định trường hợp phạm tội chưa đạt.

– Dấu hiệu thứ nhất: Người phạm tội đã bắt đầu thực hiện tội phạm. Đây là dấu hiệu phân biệt phạm tội chưa đạt với chuẩn bị phạm tội. Sự bắt đầu này thể hiện ở chỗ: Người phạm tội đã thực hiện hành vi khách quan được mô tả trong cấu thành tội phạm. Ví dụ: Kẻ giết người đã thực hiện hành vi tước đoạt tính mạng người khác là hành vi được mô tả trong cấu thành tội phạm giết người. Cũng được coi là đã bắt đầu thực hiện tội phạm nếu người phạm tội đã thực hiện được hành vi đi liền trước hành vi khách quan. Đó là những hành vi thể hiện sự bắt đầu của hành vi khách quan và kế tiếp ngay sau đó là hành vi khách quan xảy ra. Ví dụ hành vi nhặt dao để đâm, lắp đạn để bắn trong trường hợp phạm tội giết người được coi là những hành vi đi liền trước. Những hành vi này chưa phải là hành vi khách quan, chưa phải là hành vi tước đoạt tính mạng người khác nhưng nó là sự bắt đầu của hành vi khách quan và ngay sau nó hành vi khách quan sẽ xảy ra. Những hành vi rất gần với hành vi khách quan, không tách ra được nên cũng được coi là hành vi thực hiện tội phạm.

– Dấu hiệu thứ hai: Người phạm tội không thực hiện tội phạm được đến cùng (về mặt pháp lý), nghĩa là hành vi của họ chưa thỏa mãn các dấu hiệu (thuộc mặt khách quan) của cấu thành tội phạm. Những trường hợp hành vi phạm tội chưa thỏa mãn hết các dấu hiệu (thuộc mặt khách quan) của cấu thành tội phạm có thể xảy ra ở một trong những dạng dưới đây:

+ Chủ thể chưa thực hiện được hành vi khách quan mà mới chỉ thực hiện được”hành vi đi liền trước”.

+ Chủ thể đã thực hiện được hành vi khách quan nhưng chưa gây ra hậu quả của tội phạm.

+ Chủ thể đã thực hiện được hành vi khách quan nhưng chưa thực hiện hết.

+ Hậu quả thiệt hại tuy đã xảy ra nhưng không có quan hệ nhân quả với hành vi khách quan mà chủ thể đã thực hiện.

Trong 4 dạng có thể xảy ra nêu trên, hai dạng (2 và 4) chỉ có thể ở những tội phạm có cấu thành vật chất.

– Dấu hiệu thứ ba: Người phạm tội không thực hiện tội phạm được đến cùng là do những nguyên nhân ngoài ý muốn của họ. Bản thân người phạm tội vẫn muốn tội phạm hoàn thành nhưng tội phạm không hoàn thành là do:

+ Nạn nhân hoặc người bị hại đã chống lại được hoặc đã tránh được.

+ Người khác đã ngăn chặn được.

+ Có những trở ngại khác như bắn nhưng đạn không nổ; thuốc độc dùng để đầu độc không đủ liều lượng…

2. Phân loại các trường hợp phạm tội chưa đạt

– Căn cứ vào thái độ tâm lý của người phạm tội đối với hành vi mà họ đã thực hiện:

+ Phạm tội chưa đạt chưa hoàn thành: Là trường hợp phạm tội chưa đạt, trong đó người phạm tội vì những nguyên nhân khách quan chưa thực hiện hết các hành vi cho là cần thiết để gây ra hậu quả của tội phạm.

+ Phạm tội chưa đạt đã hoàn thành là trường hợp phạm tội chưa đạt nhưng người phạm tội đã thực hiện được hết các hành vi cho là cần thiết để gây ra hậu quả nhưng do nguyên nhân ngoài ý muốn, hậu quả vẫn không xảy ra.

– Căn cứ vào tính chất đặc biệt của nguyên nhân dẫn đến việc chưa đạt:

Theo căn cứ này, luật hình sự phân biệt trường hợp chưa đạt vô hiệu với các trường hợp chưa đạt khác.

+ Chưa đạt vô hiệu là trường hợp phạm tội chưa đạt mà nguyên nhân khách quan của việc chưa đạt gắn với công cụ, phương tiện, với đối tượng tác động của tội phạm. Phạm tội chưa đạt vô hiệu bao gồm hai trường hợp sau:

Trường hợp thứ nhất là trường hợp chủ thể thực hiện hành vi nhằm gây thiệt hại cho khách thể nhưng thực tế không gây thiệt hại được vì không có đối tượng tác động hoặc vì đối tượng tác động không có tính chất mà người phạm tội tưởng là có (đưa hối lộ cho người tưởng là có chức vụ, quyền hạn nhưng thực tế người đó không có chức vụ, quyền hạn).

Trường hợp thứ hai là trường hợp phạm tội chưa đạt do người phạm tội đã sử dụng nhầm phương tiện mà người đó muốn. Trong trường hợp phạm tội chưa đạt vô hiệu này, phương tiện mà người phạm tội muốn sử dụng có khả năng gây ra hậu quả của tội phạm nhưng phương tiện cụ thể mà người đó đã sử dụng không có khả năng đó.

Phạm tội chưa đạt vô hiệu, tuy về mặt khoa học nó có tên gọi riêng nhưng trong luật nó vẫn chỉ được coi là trường hợp chưa đạt như mọi trường hợp chưa đạt khác. Nguyên nhân của chưa đạt vô hiệu cũng chỉ là nguyên nhân khách quan như mọi nguyên nhân khách quan khác. Và vấn đề trách nhiệm hình sự của chưa đạt vô hiệu cũng không có gì đặc biệt so với những trường hợp chưa đạt khác. Vì vậy trong Bộ luật hình sự Việt Nam không có điều luật riêng quy định về phạm tội chưa đạt vô hiệu.

Trên đây là tư vấn của công ty Luật Việt Phong về phạm tội chưa đạt theo quy định của Bộ luật hình sự. Chúng tôi hi vọng rằng quý khách có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Nếu có vấn đề pháp lý nào khác cần tư vấn quý khách vui lòng gọi điện tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7 của công ty Luật Việt Phong để gặp luật sư tư vấn và chuyên viên pháp lý.

LUẬT VIỆT PHONG – PHÒNG TƯ VẤN PHÁP LUẬT