Chia di sản thừa kế trong trường hợp có di chúc?

Tóm tắt câu hỏi:

Chia di sản thừa kế trong trường hợp có di chúc?

Xin chào Luật sư!

Tôi có đọc trên trang web và được bạn bè giới thiệu về chất lượng, dịch vụ hỗ trợ tư vấn miễn phí luật qua email của Công ty luật Việt Phong tôi thấy rất chuyên nghiệp và uy tín.

Luật sư vui lòng tư vấn giúp tôi trường hợp chia di sản như sau: “Ông Quảng có một người con duy nhất là ông Quân, ông Quân có vợ là bà Tiểu. Hai người có với nhau được ba người con là anh Hảo, 34 tuổi, bị bệnh down; anh Hiều 28 tuổi và anh Hạo 9 tuổi. Anh Hiều có vợ là chị Xiếu và có được một người con gái 2 tuổi là Hiền. Ngày 28.4.2015 ông Quân lập di chúc chia cho anh Hảo 1 tỷ 200 triệu đồng và cho anh Hiều 800 triệu đồng. Ngày 28.6.2015 anh Hiều chết vì bị tai nạn giao thông. Khoảng một năm sau ngày anh Hiều chết thì ông Đại cũng qua đời vì bệnh ung thư (30.06.2016). Luật sư vui lòng tư vấn phân chia di sản của ông Quân ngay thời điểm hiện tại. Di sản ông Quân để lại là 4 tỷ đồng tiền mặt và di chúc mà ông Quân lập đủ điều kiện đối với người lập di chúc, đúng hình thức và hợp pháp”.

Rất mong nhận được tư vấn của Luật sư.

Xin chân thành cảm ơn Luật sư.

Người gửi: Phạm Như Thảo (Tuyên Quang)

Luật sư tư vấn:

Xin chào chị! Cảm ơn chị đã gửi câu hỏi của mình tới Luật Việt Phong. Về câu hỏi của chị, công ty Luật Việt Phong xin tư vấn và hướng dẫn chị như sau:

1/ Căn cứ pháp lý.

Bộ luật dân sự năm 2005.

2/ Thời điểm mở thừa kế và quyền thừa kế của cá nhân.

– Theo quy định tại Khoản 1 Điều 633 Bộ luật dân sự năm 2005 thời điểm mở thừa kế như sau:

“1. Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trong trường hợp Toà án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 81 của Bộ luật này.”

Như vậy, theo quy định của pháp luật và thông tin chị cung cấp, ngày 30 tháng 6 năm 2016 là ngày ông Quân qua đời cũng đồng thời là thời điểm mở thừa kế mà di chúc của ông Quân đã lập trước đó.

– Tại Điều 631 Bộ luật dân sự năm 2005 có quy định về quyền thừa kế của cá nhân như sau :

‘‘Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.’’

Theo quy định trên và thông tin chị cung cấp, di chúc ông Quân để lại có chia cho anh Hảo 1 tỷ 200 triệu đồng và cho anh Hiều 800 triệu đồng. Như vậy, anh Hảo và anh Hiều đương nhiên được hưởng phần di sản mà ông Quân đã nhắc đến trong di chúc.

3/ Chia di sản thừa kế trong trường hợp có di chúc?

Trong di chúc của ông Quân có chia cho anh Hảo 1 tỷ 200 triệu đồng, anh Hiều 800 triệu đồng, theo quy định của pháp luật anh Hảo và anh Hiều sẽ được nhận phần di sản đó.

Nhưng anh Hiều đã chết (Ngày 28 tháng 6 năm 2015, theo thông tin chị cung cấp) trước thời điểm mở thừa kế. Theo quy định của pháp luật tại Điều 677 Bộ luật dân sự năm 2005:

“Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.’’

Cho nên, con của anh Hiều là cháu Hiền sẽ được nhận phần di sản thừa kế của anh Hiều theo quy định.

Vì chị không cung cấp thông tin ông Quảng – bố của ông Quân đã mất hay chưa nên Luật Viêt Phong mặc định là ông vẫn còn sống, trong di chúc không ghi để một phần di sản nào cho anh Hạo, bà Tiểu và bố là ông Quảng mà khi ông Quân chết anh Hạo mới 9 tuổi – là con chưa thành niên. Nên theo quy định tại Điều 669 Bộ luật dân sự năm 2005 thì anh Hạo, bà Tiểu và ông Quảng được hưởng hai phần ba một suất thừa kế theo pháp luật mà không phụ thuộc vào di chúc của ông Quân có để lại cho họ di sản gì hay không. Cụ thể là,

‘‘Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật, nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó, trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 643 của Bộ luật này:

1. Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

2. Con đã thành niên mà không có khả năng lao động.”

Một suất thừa kế theo pháp luật trong trường hợp chia di sản của ông Quân sẽ là tổng di sản của ông (4 tỷ) trừ đi phần di sản ông ghi trong di chúc chia cho anh Hảo (1 tỷ 200 triệu) và anh Hiều (800 triệu). Phần di sản còn lại sẽ được chia theo pháp luật cho những người thừa kế cùng hàng với phần ngang nhau (theo quy định tại Điều 676 Bộ luật dân sự năm 2005:

“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”)

Cụ thể, di sản của ông Quân sẽ còn lại 2 tỷ sau khi đã trừ đi 2 tỷ chia thừa kế trong di chúc cho anh Hảo và anh Hiều.

2 tỷ sẽ được chia cho ông Quảng, bà Tiểu, anh Hảo, anh Hiều và anh Hạo là 2 tỷ : 5= 400 triệu cho mỗi người.

Vậy 1 suất thừa kế theo pháp luật là 400 triệu.

Anh Hạo – con chưa thành niên, vợ – bà Tiểu, bố – ông Quảng sẽ được nhận 2/3 của 1 suất thừa kế theo pháp luật (400 triệu)

Ông Quảng = bà Tiểu = anh Hạo = 2/3 x 400 = 267 triệu.

Phần di sản còn lại của ông Quân sau khi chia theo di chúc ông để lại và chia cho những người không phụ thuộc vào nội dung của di chúc, sẽ được chia theo pháp luật căn cứ vào Khoản 2 Điều 675 Bộ luật dân sự năm 2005 như sau:

‘‘Điều 675. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

2. Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối quyền nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn vào thời điểm mở thừa kế.”

Tức là, 4 tỷ – [(1 tỷ 200 triệu + 800 triệu) + (267 triệu x 3)] = 1 tỷ 199 triệu

1 tỷ 199 triệu còn lại sẽ được chia theo pháp luật cho tất cả những người thừa kế, đảm bảo nguyên tắc “Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau”. Những người thừa kế cùng hàng là ông Quảng, bà Tiểu, anh Hảo, anh Hiều và anh Hạo: 1 tỷ 199 triệu : 5 = 239,8 triệu.

Vậy di sản của từng người được thừa kế là:

Ông Quảng: 267 triệu + 239,8 triệu = 506,8 triệu

Bà Tiểu: 267 triệu + 239,8 triệu = 506,8 triệu

Anh Hảo: 1 tỷ 200 triệu + 239,8 triệu = 1 tỷ 439,8 triệu

Anh Hiều: 800 triệu + 239,8 triệu = 1 tỷ 039,8 triệu

Anh Hạo: 267 triệu + 239,8 triệu =  506,8 triệu.

Vì anh Hiều chết trước thời điểm chia thừa kế và anh còn có một người con là cháu Hiền (2 tuổi) nên theo quy định của pháp luật dân sự về thừa kế kế vị (Điều 677 Bộ luật dân sự năm 2005) phần di sản của anh Hiều sẽ được cháu Hiền thừa kế phần di sản mà bố cháu được nhận.

Trên đây là tư vấn của công ty Luật Việt Phong về vấn đề Chia di sản thừa kế trong trường hợp có di chúc? Chúng tôi hi vọng rằng quý khách có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Nếu có vấn đề pháp lý nào khác cần tư vấn quý khách vui lòng gọi điện tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7 của công ty Luật Việt Phong để gặp luật sư tư vấn và chuyên viên pháp lý.