Chia di sản khi chưa làm thủ tục ly hôn với vợ trước

Tóm tắt câu hỏi:

Chia di sản khi chưa làm thủ tục ly hôn với vợ trước

Ba tôi có đăng ký kết hôn với người vợ trước, chưa làm giấy ly hôn (tuy không còn sống chung với nhau hơn 40 năm). Mẹ tôi là người vợ thứ hai sống với ba tôi đã hơn 40 năm chưa đăng ký kết hôn.
Trong thời gian sống chung với mẹ có sinh 3 chị em tôi, và cũng có mua 1 căn nhà (hiện tại đang ở), căn nhà này ba và mẹ cùng đứng tên.
Thời gian mua căn nhà này, ba ở nhà phụ giúp mẹ buôn bán (vì ba tôi đã về hưu sớm hơn 20 năm). Do vậy, tôi muốn hỏi quý luật sư tư vấn giúp mấy vấn đề sau:

1. Căn nhà đó có thuộc là tài sản chung của ba mẹ tôi hay không?
2. Vậy, ba mẹ tôi muốn làm di chúc để lại căn nhà này cho 3 chị em tôi, yêu cầu thủ tục pháp lý phải làm thế nào?
3. Trường hợp tránh việc tranh chấp với những người con riêng của ba, ba tôi muốn di chúc căn nhà này chỉ cho 3 chi em tôi, thì yêu cầu thủ tục pháp lý ra sao? 
4. Trường hợp Nếu căn nhà này không có di chúc, thì khi ba hoặc mẹ tôi mất thì việc phân chia quyền thừa kế thế nào?
Trân trọng cảm ơn.

Người gửi: Nguyễn Trọng Luân (Hà Nội)

Luật sư tư vấn:

Xin chào bạn! Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình tới Luật Việt Phong. Về câu hỏi của bạn, công ty Luật Việt Phong xin tư vấn và hướng dẫn bạn như sau:

1/ Căn cứ pháp lý

– Luật hôn nhân và gia đình năm 2014;

– Bộ luật dân sự năm 2005;

2/Chia di sản khi chưa làm thủ tục ly hôn với vợ trước

Theo như thông tin mà bạn cung cấp thì chúng tôi có thể nhận định rằng, ba của bạn và mẹ bạn bây giờ vẫn chưa đăng ký kết hôn do chưa giải quyết thủ tục ly hôn với người vợ trước, chúng tôi không hoan nghênh hành động này do việc chung sống với mẹ bạn sẽ không được coi như vợ chồng hợp pháp và không được pháp luật bảo hộ, đến khi xác định tài sản chung và riêng cũng gặp nhiều rắc rối. Để tránh rắc rối đó, chúng tôi khuyên bạn nên tư vấn và khuyên ba bạn làm thủ tục ly hôn với người vợ trước và đăng ký kết hôn để đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho mẹ bạn và những thành viên khác trong gia đình.

Đối với câu hỏi đầu tiên của bạn, tài sản là căn nhà sẽ là tài sản chung của ba mẹ bạn, tuy nhiên do 2 người không phải là vợ chồng được pháp luật công nhận nên đây không phải là tài sản chung hợp nhất (quan hệ tài sản chung vợ chồng) mà là tài sản chung theo phần giữa 2 cá nhân thông thường căn cứ theo Điều 216 Bộ luật dân sự năm 2005 quy định Sở hữu chung theo phần như sau:

“1. Sở hữu chung theo phần là sở hữu chung mà trong đó phần quyền sở hữu của mỗi chủ sở hữu được xác định đối với tài sản chung.

2. Mỗi chủ sở hữu chung theo phần có quyền, nghĩa vụ đối với tài sản thuộc sở hữu chung tương ứng với phần quyền sở hữu của mình, trừ trường hợp có thoả thuận khác.”

Với câu hỏi thứ 2 về việc lập di chúc chung, thì việc di chúc chung được công nhận khi 2 cá nhân là vợ chồng căn cứ theo các quy định của bộ luật dân sự năm 2005 như sau:

“Điều 663. Di chúc chung của vợ, chồng

Vợ, chồng có thể lập di chúc chung để định đoạt tài sản chung.

Điều 668. Hiệu lực pháp luật của di chúc chung của vợ, chồng

Di chúc chung của vợ, chồng có hiệu lực từ thời điểm người sau cùng chết hoặc tại thời điểm vợ, chồng cùng chết.”

Do đó, nếu bố mẹ bạn muốn lập di chúc chung thì đầu tiên, 2 người phải làm thủ tục đăng ký kết hôn, sau đó lập một bản di chúc và mang ra công chứng, chứng thực theo quy định của pháp luật. Trong nội dung di chúc ghi rõ việc chuyển nhựợng tài sản thừa kế cho các cá nhân cụ thể, nếu như di chúc là hợp pháp thì sau khi ba mẹ bạn mất, các bạn sẽ được hưởng tài sản theo như di chúc. Tuy nhiên, nếu như người vợ hợp pháp của ba bạn còn sống và có yêu cầu thừa kế tài sản của ba bạn, việc các bạn thừa hưởng di sản sẽ xảy ra rắc rối, cụ thể theo Điều 669 Bộ luật dân sự năm 2005 quy định Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc như sau:

“Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật, nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó, trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 643 của Bộ luật này:

1. Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

2. Con đã thành niên mà không có khả năng lao động.”

Nếu như bà bạn mất không để lại di chúc, căn nhà và các tài sản chung của ba mẹ bạn sẽ phải được chia theo công sức đóng góp của mỗi người để xác định ra những tài sản riêng của ba bạn, sau đó phần tài sản này sẽ được chia theo pháp luật căn cứ theo Điều 676 của bộ luật dân sự năm 2005 quy định như sau:

“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Trong đó, hàng thừa kế thứ nhất gồm có người vợ trước của ba bạn, bố mẹ và các con của ba bạn, mẹ của bạn sẽ không được chia thừa kế theo pháp luật.

Nếu như mẹ bạn mất thì tài sản riêng của mẹ bạn cũng được xác định tương tự như trên, sau đó sẽ được chia theo pháp luật gồm có ông bà ngoại của bạn và các con của mẹ bạn, còn ba bạn cũng không thuộc diện được thừa kế theo pháp luật.

Trên đây là tư vấn của công ty Luật Việt Phong về Chia di sản khi chưa làm thủ tục ly hôn với vợ trước. Chúng tôi hi vọng rằng quý khách có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Nếu có vấn đề pháp lý nào khác cần tư vấn quý khách vui lòng gọi điện tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7 của công ty Luật Việt Phong để gặp luật sư tư vấn và chuyên viên pháp lý.