Tiếng Việt
English
Tóm tắt tình huống
Gia đình em mới lo xong đám tang cho bố được chục ngày, bây giờ anh em lại họp bàn việc thừa kế di sản của bố em. Gia đình em có 4 anh em đều đã lấy vợ và sinh con, mẹ em mất năm 2000. Bố em và anh cả của em đi xe máy và bị tai nạn giao thông, bố em mất trên đường đến bệnh viện. Theo lời anh cả thì trước lúc nhắm mắt, bố em có trối lại là để lại căn nhà cho anh cả, còn số tiền 200 triệu tiền dành dụm của bố thì chia đều cho 3 anh em còn lại. Em không biết bố có trối lại đúng như những gì anh cả em nói không nữa, không thấy nói ai làm chứng nữa cả. Luật sư cho em hỏi, bố em trối lại với anh của em như vậy có phải di chúc không và nó có hiệu lực không, nếu không có hiệu lực thì di sản của bố em để lại được chia như thế nào ạ?
Người gửi: Hào Nam
Luật sư tư vấn
Xin chào bạn, cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Luật Việt Phong. Về vấn đề của bạn, công ty Luật Việt Phong xin tư vấn giúp bạn như sau:
1. Căn cứ pháp lý
– Bộ luật Dân sự năm 2015.
2. Di chúc miệng không hợp pháp thì được chia thừa kế như thế nào?
Điều 624 – Bộ luật dân sự năm 2015 quy định: “Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết”.
Điều 625 – Bộ luật Dân sự 2015 quy định người lập di chúc như sau:
“1. Người thành niên có đủ điều kiện theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 630 của Bộ luật này có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình.
2. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi được lập di chúc, nếu được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc”.
Điều 626 – Bộ luật dân sự 2015 quy định về quyền của người lập di chúc
“1. Chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế.
2. Phân định phần di sản cho từng người thừa kế.
3. Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng.
4. Giao nghĩa vụ cho người thừa kế.
5. Chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản”.
Khoản 1 Điều 627 – Bộ luật dân sự 2015 quy định về Di chúc miệng: “Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng”.
Như vậy, từ những quy định trên, bố của bạn có thể lập di chúc nếu đủ các điều kiện pháp luật quy định. Di chúc phải lập thành văn bản, nhưng trong trường hợp bố của bạn bị tai nạn không kịp lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc bằng lời nói. Di chúc phải thể hiện ý chí của bố bạn, bố bạn có quyền chỉ định người thừa kế hay truất quyền thừa kế của ai đó, phân định di sản cho từng người thừa kế,… theo quy định tại Điều 626 – Bộ luật dân sự 2015.
Trước hết phải xem xét di chúc miệng của bố bạn có hợp pháp hay không.
Theo quy định tại khoản 1 – Điều 630 – Bộ luật dân sự 2015, di chúc miệng của bố bạn được coi là hợp pháp phải có những điều kiện sau:
“a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật”.
Tại khoản 5 – Điều 630 quy định: “Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng”.
Như vậy, đối với di chúc miệng của bố bạn được coi là hợp pháp khi:
Thứ nhất, bố của bạn phải minh mẫn, sáng suốt trong lúc lập di chúc; không bị lừa dối hay cưỡng ép;
Thứ hai, nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội,; phải đảm bảo hình thức theo quy định của pháp luật;
Thứ ba, hình thức di chúc theo lời của anh cả bạn nói lại thì đây được coi là di chúc miệng, thể hiện ý chí của bố bạn nhằm chuyển tài sản của mình cho con cho cháu. Tuy nhiên, về hình thức của di chúc trong trường hợp này không đảm bảo theo quy định của pháp luật. Theo quy định tại khoản 5 – Điều 630 – Bộ luật dân sự thì khi bố bạn thể hiện ý chí chuyển tài sản của mình cho những người thừa kế thì phải có hai người làm chứng, chứng kiến việc đó và ngay sau đó phải ghi chép lại khi bố bạn thể hiện ý chí cuối cùng, hai người phải cùng ký tên và điểm chỉ và giấy đã được ghi chép đó. Trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng. Như vậy, ở đây ngay từ đầu đã không đủ số lượng người làm chứng và ghi chép lại những ý chí cuối cùng của bố bạn nên cũng không có việc phải công chứng hay chứng thực chữ ký của cơ quan có thẩm quyền. Hơn thế nữa, việc anh của bạn làm chứng về việc lập di chúc của bố bạn cũng không đảm bảo quy định của pháp luật về người làm chứng việc lập di chúc vì là người được thừa kế trong di chúc quy định tại Điều 632 – Bộ luật Dân sự năm 2015:
“Mọi người đều có thể làm chứng cho việc lập di chúc, trừ những người sau đây:
1. Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc.
2. Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc.
3. Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi”.
Vì vậy, từ những phân tích trên, di chúc miệng theo những gì anh cả của bạn kể lại đó không phải là di chúc bằng miệng hợp pháp và đương nhiên không có hiệu lực pháp luật. Di sản của bố bạn sẽ không chia theo di chúc như anh cả bạn nói mà sẽ được chia theo pháp luật.
Vậy, chia di sản của bố bạn theo pháp luật như thế nào?
Theo điểm b – khoản 1 – Điều 650 – Bộ luật dân sự quy định di chúc không hợp pháp thuộc trường hợp chia thừa kế theo pháp luật. Trường hợp của di chúc miệng của bố bạn không hợp pháp nên sẽ được chia theo pháp luật, cụ thể như sau:
Điều 651 – Bộ luật Dân sự 2015 quy định người thừa kế theo pháp luật:
“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản”.
Theo quy định trên, 4 anh em bạn thuộc hàng thừa kế thứ nhất, những người thừa kế được hưởng di sản bằng nhau trong phần di sản của bố bạn để lại là căn nhà và số tiền 200 triệu đồng. Anh em bạn sẽ họp lại để thỏa thuận cử ra người quản lý di sản, phân chia di sản, cách thức phân chia di sản và các thỏa thuận phải được lập thành văn bản. Sau khi trừ đi các chi phí, các khoản phải thanh toán thì di sản được chia đều cho 4 anh em bạn.
Về di sản là căn nhà, sau khi anh em bạn cử ra người quản lý di sản, sau đó làm thủ tục khai nhận di sản và các thỏa thuận phân chia di sản của những người thừa kế tại văn phòng công chứng theo quy định của pháp luật. Về cách phân chia di sản cho những người thừa kế, tại khoản 2 – Điều 660 – Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định phân chia di sản theo pháp luật như sau: “Những người thừa kế có quyền yêu cầu phân chia di sản bằng hiện vật; nếu không thể chia đều bằng hiện vật thì những người thừa kế có thể thỏa thuận về việc định giá hiện vật và thỏa thuận về người nhận hiện vật; nếu không thỏa thuận được thì hiện vật được bán để chia”.
Trên đây là tư vấn của công ty Luật Việt Phong về quy định của pháp luật về Di chúc miệng không hợp pháp thì được chia thừa kế như thế nào? . Chúng tôi hi vọng rằng quý khách có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Nếu có vấn đề pháp lý nào khác cần tư vấn quý khách vui lòng gọi điện tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7 của công ty Luật Việt Phong để gặp luật sư tư vấn và chuyên viên pháp lý.
Chuyên viên: Hoàng Thị Nụ
Bài viết được thực hiện bởi: Luật sư. Nguyễn Văn Đại (Công ty Luật TNHH Việt Phong)
Để được giải đáp thắc mắc về: Di chúc miệng không hợp pháp thì được chia thừa kế như thế nào?
Vui lòng gọi Tổng đài luật sư tư vấn pháp luật 24/7: 1900 6589
Để gửi Email tư vấn pháp luật, Báo giá dịch vụ pháp lý hoặc đặt Luật sư tư vấn pháp luật trực tiếp.
Vui lòng click tại đây
CÔNG TY LUẬT TNHH VIỆT PHONG
Hà Nội – Biệt thự 2.11 đường Nguyễn Xuân Khoát, KĐT Ngoại Giao Đoàn, Q. Bắc Từ Liêm
– Số 82 Nguyễn Tuân, Phường Thanh Xuân Trung, Quận Thanh Xuân
Bắc Giang – 65-67 khu Minh Khai, Thị trấn Chũ, huyện Lục Ngạn
Hưng Yên – Số 73 đường Nguyễn Văn Linh, Phường Bần Yên Nhân, Thị xã Mỹ Hào
Nếu có vướng mắc bạn vui lòng liên hệ với Luật sư 1900 633 283
hoặc Bạn có thể click vào các ô dưới đây để gửi Email cho chúng tôi, Luật Việt Phong luôn sẵn sàng để hỗ trợ bạn
