Bị cưỡng ép quan hệ tình dục thì phải làm như thế nào?

Xin hỏi luật sư, trường hợp bị người yêu cũ đe dọa, cưỡng ép quan hệ tình dục có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không? – Bạn đọc Nguyễn Như Phương (Phú Yên)

Luật sư Nguyễn Văn Đại (Công ty Luật TNHH Việt Phong – Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội) tư vấn như sau:

Hành vi đe dọa, ép buộc người khác quan hệ tình dục, có hành vi dùng vũ lực để ép quan hệ tình dục trái ý muốn, những hành vi như vậy đã cấu thành nên tội hiếp dâm quy định tại Điều 141 Bộ Luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) như sau:

“Điều 141. Tội hiếp dâm

1.Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

2.Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Có tổ chức;

b) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;

c) Nhiều người hiếp một người;

d) Phạm tội 02 lần trở lên;

đ) Đối với 02 người trở lên;

e) Có tính chất loạn luân;

g) Làm nạn nhân có thai;

h) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

i) Tái phạm nguy hiểm.

3.Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

b) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;

c) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.

4.Phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 hoặc khoản 3 Điều này, thì bị xử phạt theo mức hình phạt quy định tại các khoản đó.

5.Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Nếu người này tiếp tục có những thủ đoạn nhằm uy hiếp tinh thần và ép phải quan hệ tình dục với họ thì có thể phạm tội cưỡng dâm căn cứ theo quy định tại Điều 143 Bộ luật này:

“Điều 143. Tội cưỡng dâm

1.Người nào dùng mọi thủ đoạn khiến người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

2.Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Nhiều người cưỡng dâm một người;

b) Cưỡng dâm 02 lần trở lên;

c) Cưỡng dâm 02 người trở lên;

d) Có tính chất loạn luân;

đ) Làm nạn nhân có thai;

e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

g) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% đến 45%;

h) Tái phạm nguy hiểm.

3.Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 18 năm:

a) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

b) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 46% trở lên;

c) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;

d) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.

4.Cưỡng dâm người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 hoặc khoản 3 Điều này, thì bị xử phạt theo mức hình phạt quy định tại các khoản đó.

5.Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Trường hợp các tội trên xâm phạm đến đối tượng là người dưới 16 tuổi hoặc người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi thì truy cứu trách nhiệm hình sự căn cứ theo Điều 142, 144 và 145 Bộ luật này. Mức hình phạt thấp nhất là 07 năm tù và cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình đối với tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, kèm theo đó có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. Đối với tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến 16 tuổi thì mức phạt thấp nhất là 05 năm và mức phạt cao nhất là tù chung thân, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề  hoặc làm công việc nhất định từ 1-5 năm. Đối với tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi thì mức phạt thấp nhất là 01 năm tù và cao nhất là 15 năm tù, có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Như vậy, khi bị đe dọa, cưỡng ép quan hệ tình dục thì người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại là người chưa thành niên, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất, khởi tố yêu cầu bảo vệ quyền lợi, danh dự của người bị hại. Có thể tố giác hành vi tại bất cứ cơ quan, tổ chức nào ( trường học của người bi hại, công an phường/xã, huyện, tòa án, viện kiểm sát…). Có thể tố giác bằng miệng hoặc làm đơn tố giác. Cơ quan, tổ chức tiếp nhận tố giác có trách nhiệm phải lập biên bản về việc tố giác tội phạm.